بهطورکلی این پژوهش در مورد رابطه شناخت و وابستگی دیجیتالی است و میخواهد متوجه شود که آیا "کنترل تکانه" جنبه کلیدی عملکرد وابستگی دیجیتالی است یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال، 3 آزمایش انجامشده است. در آزمایش 1 و 2، که از تکلیف قمار آیووا استفادهشده بود، رابطهای بین رسانههای اجتماعی و بازداری کنترل دیده شد. در آزمایش 3 نیز که از تکلیف Go-GoNo استفادهشده بود، بین رسانههای اجتماعی و سطح بالای تکانش گری رابطه نشان داده شد. این روابط با قرار گرفتن در معرض رسانههای اجتماعی تشدید میشود.
مقدمه:
در رابطه با تأثیر وابستگی دیجیتالی بر عوامل هیجانی و اجتماعی انسان، مطالعات زیادی انجامشده است اما در رابطه با تأثیر آن بر کارکردهای شناختی، مطالعات کمی انجامشده است. این پژوهش شامل آزمایشهایی میشود که میخواهد جنبههایی از کارکردهای اجرایی که ارتباط قویتری با اعتیاد به فضای مجازی دارد را پیدا کند. بهطورکلی، کارکردهای اجرایی مجموعهای از فرایندهای شناختی مربوط به خودتنظیمی، اطلاعرسانی رفتارهای آیندهنگر و سازگاری با محیط را در برمیگیرد که شامل: حافظه کاری، برنامهریزی، انعطافپذیری ذهنی، توجه و... میشود. هدف کلیدی مجموعه آزمایشهای فعلی، بررسی ارتباط "کنترل تکانه" با "اعتیاد به فضای مجازی" است. همچنین در این آزمایشها نیز بررسی میشود که آیا عملکرد فرد زمانی که با نشانههای مربوط به فضای مجازی روبرو میشود تغییر میکند یا خیر. علاوه بر این ارتباط، رابطه بین اعتیاد به فضای مجازی با حافظه روزمره از دیگر اهداف آزمایشهای پیش رو است.
پیشینه پژوهش:
برای کشف ارتباط میان کارکردهای اجرایی و استفاده مشکلساز از اینترنت، آزمایشهای بسیاری انجامشده است. شواهد نشان میدهد "تکانش گری" نسبت به سایر جنبههای کارکردهای اجرایی مانند حافظه و توجه، ارتباط قویتری با استفاده مشکلساز از اینترنت دارد. درواقع، بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که افرادی که به اینترنت و رسانههای اجتماعی اعتیاد دارند، بیشتر به تصمیمگیریهای فوری و تکانهای تمایل دارند.
روش پژوهش:
این پژوهش شامل سه آزمایش مجزا بود. در آزمایش اول و دوم از تکلیف قمار آیووا استفاده شد. این تکلیف برای ارزیابی حساسیت به پاداش و توانایی تصمیمگیری بلندمدت طراحیشده است. شرکتکنندگان باید از بین دسته کارتهایی که در بلندمدت پاداش بیشتری دارند، انتخاب کنند. در آزمایش سوم از تکلیف Go-GoNo استفاده شد. در این تکلیف شرکتکنندگان باید در صورت دیدن یک محرک خاص دکمهای را فشار دهند و در صورت دیدن محرک دیگر از فشار دادن دکمه خودداری کنند. این تکلیف برای ارزیابی کنترل تکانه طراحیشده است.
نتایج:
نتایج نشان داد که استفاده از رسانههای اجتماعی با کاهش کنترل تکانه و افزایش تکانش گری همراه است. در آزمایش اول و دوم، شرکتکنندگانی که بیشتر از رسانههای اجتماعی استفاده میکردند، در تکلیف قمار آیووا عملکرد ضعیفتری داشتند. این افراد تمایل بیشتری به انتخاب کارتهای با پاداش فوری و کوتاهمدت داشتند و درنتیجه پاداش کمتری در بلندمدت کسب کردند. در آزمایش سوم، شرکتکنندگانی که بیشتر از رسانههای اجتماعی استفاده میکردند، در تکلیف Go-GoNo خطاهای بیشتری مرتکب شدند و بیشتر به فشار دادن دکمه در مواقعی که نباید، تمایل داشتند.
بحث و نتیجهگیری:
نتایج این پژوهش نشان میدهد که اعتیاد به رسانههای اجتماعی با کاهش کنترل تکانه و افزایش تکانش گری همراه است. این نتایج با پژوهشهای قبلی که نشان دادهاند استفاده مشکلساز از اینترنت با تصمیمگیریهای فوری و تکانهای همراه است، همخوانی دارد. علاوه بر این، نتایج نشان میدهد که تمرکز بر درمان باید حول محور مقابله با کنترل تکانه و تصمیمگیری کوتاهمدت باشد. ازآنجاکه یافتههای کنونی در رابطه با تکالیف کارکردهای اجرایی نشان میدهد که کنترل تکانه و حساسیت به پاداش مسائل کلیدی هستند، پس ممکن است هرگونه اختلال عملکرد حافظه مخصوصاً حافظهای که شامل برنامهریزی است مثل حافظه روزمره، نسبت به اختلالات توجه، با بازداری یا رفتارهای تکانشی ارتباط بیشتری داشته باشد. بهطور خلاصه، به نظر میرسد دلیل محکمی برای نشان دادن ارتباط بین اعتیاد به رسانههای اجتماعی و اختلال در عملکرد شناختی وجود دارد. این نتایج، چندین مطالعه قبلی را تأیید میکند و نشان میدهد که تأثیر اعتیاد به رسانههای اجتماعی به عملکرد عاطفی و اجتماعی محدود نمیشود.
نکات کلیدی:
استفاده از رسانههای اجتماعی با کاهش کنترل تکانه و افزایش تکانش گری همراه است.
تمرکز بر درمان اعتیاد به رسانههای اجتماعی باید بر کنترل تکانه و تصمیمگیری کوتاهمدت باشد.
عملکرد شناختی، بهویژه حافظه روزمره، در افراد معتاد به رسانههای اجتماعی دچار اختلال میشود.
پرسشهای متداول:
آیا اعتیاد به رسانههای اجتماعی میتواند بر کارکردهای اجرایی تأثیر بگذارد؟
بله، این پژوهش نشان میدهد که اعتیاد به رسانههای اجتماعی با کاهش کنترل تکانه و افزایش تکانش گری همراه است که میتواند بر کارکردهای اجرایی تأثیر بگذارد.
چگونه میتوان از تأثیرات منفی اعتیاد به رسانههای اجتماعی کاست؟
تمرکز بر تمرینهای کنترل تکانه و تصمیمگیری بلندمدت میتواند به کاهش تأثیرات منفی اعتیاد به رسانههای اجتماعی کمک کند.
آیا اعتیاد به رسانههای اجتماعی تنها بر عملکرد شناختی تأثیر میگذارد؟
خیر، نتایج نشان میدهد که اعتیاد به رسانههای اجتماعی میتواند بر عملکرد عاطفی و اجتماعی نیز تأثیر بگذارد.